Lễ hội Katê: Nét đẹp văn hoá độc đáo của người Chăm

Katê là một trong những lễ hội quan trọng và mang đậm tính dân gian lớn nhất của người Chăm hiện nay. Quá trình bản địa hóa các yếu tố văn hóa tôn giáo, hình thành nên hệ thống lễ hội, trong đó có Lễ hội Katê mang đậm tính dân gian. Katê là lễ cúng để tưởng nhớ thần Cha thần Mẹ. Thần Cha thuộc “dương” còn thần Mẹ thuộc “âm” nên Katê được tổ chức vào thượng tuần trăng (1 tháng 7 lịch Chăm), Cambun được tổ chức vào hạ tuần trăng (15 tháng 9 lịch Chăm), đều được tổ chức ở đền, tháp.

Katê là lễ hội có từ lâu đời và đặc sắc nhất của người Chăm với ý nghĩa tưởng nhớ đến các vị thần, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng thuận lợi, lứa đôi hòa hợp, con người và vạn vật sinh sôi nảy nở.

>>> Tham khảo tour du lịch Nha Trang mùa hè 2025 <<<
1. Nha Trang - Tháp Bà Ponagar - Biển Nhũ Tiên - Vinwonder - Làng Gốm Bàu Trúc - Khám Phá Cao Tốc Mới
2. Nha Trang Tàu Hỏa - Check In Tọa Độ Mới Vinpearl Harbour - Vinwonders - Nghỉ Dưỡng Đẳng Cấp Tại Vinpearl Resort
 

Lễ hội Katê được diễn ra trong một không gian rộng lớn và thời gian kéo dài. Ngày mồng 1 tháng 7 lịch Chăm được gọi là ngày lễ chính tại đền/tháp. Còn Lễ hội Katê kéo dài cả tháng, nên mới có câu “bilan Katê” (tháng Katê). Đến với Lễ hội Katê du khách sẽ được hòa vào đoàn người rước Y trang (của Thần Mẹ xứ sở Pô Inư Nư gar, Vua Pô Klông Garai, Vua Pô Rômê) do người Raglai gìn giữ. Các lễ chính trong ngày lên tháp (1/7 lịch Chăm) gồm có: Lễ rước y trang lên tháp, lễ mở cửa tháp, lễ mộc dục (tắm tượng và mặc y phục) và cuối cùng là đại lễ (lễ chính). Sau Katê đền/tháp là Katê làng. Các làng chọn ra các ngày thứ tư hoặc thứ  bảy trong tuần để tổ chức đồng thời thông báo cho cả làng biết và mang bánh trái đến cúng tại nhà làng. Katê làng nhằm để cúng thần làng và tưởng nhớ những người có công đối với làng.
Sau Katê làng là đến Katê gia đình, dòng tộc. Trước tiên nó được tổ chức trong gia đình nhà
Cả sư Po Adhia sau đó mới đến các gia đình dòng tộc khác.
Ngày nay, Katê đã trở thành một lễ hội mang đầy đủ tính chất “lễ” và “hội”, Katê không chỉ là một nghi lễ hay lễ hội mà nó đã thực sự trở thành ngày Tết đối với đồng bào Chăm nói chung và người Chăm Ahier nói riêng. 
 

Lễ hội này của người Chăm là một sự kiện đậm đà bản sắc văn hóa, diễn ra qua 3 ngày với các nghi lễ độc đáo và ý nghĩa. Những nghi thức cơ bản nhất (có thể thay đổi theo từng địa phương và điều kiện cụ thể):

Ngày 1: Nghi lễ tại Đền Tháp
Nghi lễ mở đầu ở các đền tháp được chỉ đạo bởi người chủ lễ, thường là thầy cả sư. Họ bắt đầu bằng việc kéo đàn Kanhi và hát thánh ca, tạo không khí trang nghiêm. Một nghi lễ đặc biệt là lễ tắm tượng thần được thực hiện bởi các tu sĩ Bà La Môn, biểu thị sự kính trọng và tẩy uế.
Quy trình lễ hội diễn ra theo từng bước cụ thể: đón y phục từ Raglai, mở cửa tháp để mời thần linh, lễ tắm và mặc y phục cho tượng thần, và cuối cùng là phần đại lễ Adaoh tama, kéo dài khoảng ba tiếng từ sáng đến trưa.

Ngày 2: Nghi lễ tại Làng
Ngày thứ hai là ngày đặc sắc nhất của lễ hội, với việc những người Chăm rước y phục của vị thần lên đền tháp thờ vị thần đó, và tiến hành tắm rửa cho tượng thần, khoác y phục cho tượng thần, cùng các hoạt động tôn giáo truyền thống khác. Ngày này, những người Chăm địa phương và các vùng lân cận (không có đền tháp) đều tìm về đền tháp, trong những bộ trang phục lễ hội truyền thống đẹp nhất của mình, sắm sửa lễ vật cúng dâng các thần để cầu mong những điều tốt đẹp. Các tiết mục văn nghệ cũng được tổ chức nhằm góp phần vào không khí lễ hội.

Ngày 3: Nghi lễ tại Gia đình
Nghi lễ cuối cùng của Lễ hội Katê được tổ chức tại gia đình, và người lớn tuổi nhất trong họ sẽ làm chủ lễ. Tất cả thành viên gia đình cùng tụ họp, thành tâm cầu nguyện cho sự phù hộ của tổ tiên, mong ước sức khỏe và thành công.

Qua 3 ngày lễ quan trọng này, lễ hội thể hiện lòng kính trọng đối với các vị thần và là dịp để gắn kết cộng đồng, duy trì và phát huy văn hóa truyền thống, cũng như tăng cường tình đoàn kết trong từng gia đình

4. Ý nghĩa lễ hội Katê