Ẩm Thực - Khám Phá

Nét đẹp cổ truyền ngày Tết miền Tây: Hồn dân tộc vẹn nguyên qua từng nếp nhà

Khi những cánh mai vàng khoe sắc, những bông cúc hé nụ bừng sắc, người dân Nam Bộ bắt đầu chuẩn bị đón mùa xuân mới. Ngày Tết miền Tây không chỉ là dịp để sum họp gia đình mà còn mang đậm nét đẹp cổ truyền, gắn liền với phong tục lâu đời và đời sống tâm linh giản dị mà sâu sắc.

27/12/2024 11:19

Phong tục đưa ông Táo về trời: Lòng thành gửi gắm nguyện ước

Mâm cúng ông Táo ngày càng giản dị hơn. (Ảnh: Sưu tầm)

Vào ngày 23 tháng Chạp, nhà nhà ở miền Tây tất bật chuẩn bị lễ cúng đưa ông Táo về trời – một nghi thức không thể thiếu trong phong tục ngày Tết ở miền Tây.

Mâm cúng tuy không cầu kỳ nhưng chứa đựng trọn vẹn tấm lòng của gia chủ. Trong nghi thức này, mâm cứng được chuẩn bị đầy đủ, bao gồm hoa quả, mũ áo, vàng mã bằng giấy và cá chép – loài cá được tin rằng sẽ “vượt vũ môn” để đưa ông Táo lên triều.

Hoa quả: Chọn những trái ngọt, tươi ngon.
Chè trôi nước: Mang ý nghĩa mong mọi việc trong năm mới được trôi chảy, thuận lợi.
Dưa hấu: Biểu trưng cho may mắn và sung túc.
Cá chép giấy: Theo quan niệm dân gian, cá chép sẽ hóa rồng đưa ông Táo lên trời để báo cáo mọi việc trong gia đình suốt năm qua.

Dù cuộc sống hiện đại khiến mâm cúng đơn giản hơn, nhưng ý nghĩa tâm linh của phong tục này vẫn còn nguyên giá trị. Những món ăn như dưa hấu hay chè trôi nước luôn hiện diện. Người dân gửi gắm mong ước ông Táo “nói ngọt, nói lành” với Ngọc Hoàng để năm mới tốt đẹp hơn.

Tục rước ông bà Tổ tiên: Sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại

Mâm cơm rước ông bà của người miền Tây tuy chỉnh chu nhưng cũng rất giản dị. (Ảnh: Sưu tầm)

Vào chiều 30 Tết, một trong những nghi lễ quan trọng nhất của ngày Tết miền Tây là rước ông bà Tổ tiên về sum vầy cùng con cháu. Nét đẹp tâm linh này không chỉ thể hiện lòng kính trọng đối với các bậc tiền nhân mà còn là dịp để gia đình kể lại chuyện vui buồn trong năm qua, từ việc làm ăn, cưới gả đến những thành tựu mới.

Lễ rước ông bà được chuẩn bị chu đáo:

Bàn thờ gia tiên được dọn dẹp sạch sẽ, bài trí thêm hoa tươi, đèn nến sáng lung linh.
Mâm cơm cúng thịnh soạn với các món truyền thống như bánh tét, thịt kho hột vịt, canh khổ qua, dưa món, kèm theo cặp dưa hấu đỏ rực.
Lời khấn nguyện chân thành, mong ông bà phù hộ cho gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng.

Đây cũng là thời khắc cả gia đình quây quần bên nhau, chia sẻ những câu chuyện đầy ắp tiếng cười, để rồi đón chào năm mới với niềm tin và hy vọng.

Mâm ngũ quả: “Cầu sung vừa đủ xài” đầy ý nghĩa

Ngày nay, mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết của người miền Tây ngày càng đa dạng loại quả hơn. (Ảnh: Sưu tầm)

Không thể thiếu trên bàn thờ ngày Tết của người miền Tây chính là mâm ngũ quả. Sự bày biện này không chỉ đẹp mắt mà còn mang theo ước nguyện về một năm mới đủ đầy, sung túc.

Mâm ngũ quả ở miền Tây thường gồm:

Mãng cầu: Cầu mong mọi điều tốt lành.
Sung: Tượng trưng cho sự sung túc.
Dừa: Mong gia đình luôn vừa đủ, không thiếu thốn.
Đu đủ: Ước nguyện cuộc sống đủ đầy, dư dả.
Xoài: Phát âm gần giống “xài”, ngụ ý chi tiêu thoải mái.

Ngoài ra, người dân còn thêm quả thơm (dứa) để mong con cháu đông đúc, gia đình thuận hòa, cùng với cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng, cầu cho may mắn, phát tài.

Người miền Tây cũng kiêng kỵ một số loại quả như chuối, lê, cam, quýt vì âm sắc gợi lên những điều không tốt, chẳng hạn như “chúi nhủi” hay “lê lết”.

Hương vị ngày Tết miền Tây: Gắn kết yêu thương qua từng món ăn

Tết ở miền Tây còn là dịp để thưởng thức những món ăn đặc trưng, mang đậm phong vị vùng sông nước. Bên cạnh bánh tét, thịt kho hột vịt và dưa món, mâm cơm Tết miền Tây còn có:

Canh khổ qua nhồi thịt: Mong muốn vượt qua mọi khó khăn, đón nhận niềm vui mới.
Cá lóc nướng trui: Món ăn dân dã mang hương vị quê nhà.
Chè đậu trắng nước cốt dừa: Ngọt ngào và dẻo thơm, gửi gắm hy vọng về sự đoàn viên, hạnh phúc.