Mỹ Sơn - Ðỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc Champa

Mỹ Sơn thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, cách thành phố Đà Nẵng khoảng 70 km về phía Tây Nam. Vào thế kỷ thứ IV, vua Bhadresvara đã xây dựng một ngôi đền bằng gỗ để dâng cúng vua thần Siva - Bhadresvara. Hơn hai thế kỷ sau đó, ngôi đền đã bị thiêu hủy trong một trận hỏa hoạn lớn. Vào đầu thế kỷ thứ VII, vua Sambhuvarman đã xây dựng lại ngôi đền bằng những vật liệu bền vững hơn. Liên tiếp các triều vua sau đó đều tu sửa các đền tháp cũ và xây dựng đền tháp mới để dâng lên các vị thần của họ và kéo dài đến thế kỷ XIII.

Mỹ Sơn có hơn 70 công trình kiến trúc bằng gạch đá. Các ngọn tháp ở đây được xây bằng gạch nung màu đỏ sẫm, phía trên mở rộng và thon vút hình bông hoa, không gian bên trong chật hẹp và thường có cửa duy nhất mở về hướng Đông, trần được cấu tạo vòm cuốn, trong lòng tháp đặt một bệ thờ thần bằng đá. Nghệ thuật chạm khắc, đẽo gọt công phu hình hoa lá, chim muông, vũ nữ, thần thánh thể hiện trên mặt tường ngoài của tháp. Các viên gạch liên kết với nhau rất rắn chắc, bền vững tới hàng chục thế kỷ.

Trong nhiều thế kỷ, người Chăm đã dựng lên một quần thể kiến trúc đền tháp độc đáo, liên hoàn ở Mỹ Sơn: đền chính thờ Linga - Yoni biểu tượng của năng lực sáng tạo. Bên cạnh tháp chính (kalan) là những tháp thờ nhiều vị thần khác hoặc thờ những vị vua đã mất. Mặc dù thời gian cùng chiến tranh đã biến nhiều khu tháp thành phế tích nhưng những hiện vật điêu khắc, kiến trúc còn lại cho đến ngày nay vẫn hội tụ nhiều phong cách mang tính liên tục từ phong cách cổ thế kỷ VII - VIII, phong cách Đồng Dương từ giữa thế kỷ IX, phong cách Mỹ Sơn và chuyển tiếp giữa Mỹ Sơn và Bình Định, phong cách Bình Định v.v... đó là những biểu hiện rõ nét nhất đánh dấu một thời huy hoàng của văn hóa Champa cũng như của Đông Nam Á.

Tại khu tháp cổ Mỹ Sơn, có nhiều hiện vật tiêu biểu trong đó đặc biệt là những tượng vũ nữ, các thần linh thờ phượng của dân tộc Chăm, những con vật thờ cũng như những cảnh sinh hoạt cộng đồng đã được đưa về thành phố Đà Nẵng xây dựng thành bảo tàng kiến trúc Champa. Nhưng những hiện vật này là những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc tiêu biểu, nó có giá trị văn hóa của một dân tộc, là những chứng tích sống động, xác thực lịch sử của một trong những dân tộc trong cộng đồng Việt Nam giàu truyền thống văn hóa. Và chính những giá trị văn hóa đặc trưng đó mà Thánh địa Mỹ Sơn đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào năm 1999, trở thành niềm tự hào của đất nước Việt Nam.

(Nguồn Báo Cần Thơ)