Ký ức Mexico: Oaxaca

Tôi thích các màu sắc rực rỡ mà ở Oaxaca không chỉ có những ngôi nhà nhiều màu, đó là những tà áo, những nếp váy sặc sỡ của phụ nữ da đỏ, những khu chợ rực rỡ đồ thủ công mỹ nghệ truyền thống.

Tôi thích Oaxaca cũng vì ở đây dù đã trải qua 300 năm cai trị bởi người Tây Ban Nha, đã có những ảnh hưởng nhất định bởi công cuộc đô thị hóa, nhưng những dân tộc da đỏ khác nhau vẫn duy trì những thói quen sinh hoạt, phong tục truyền thống riêng của họ. Mỗi dân tộc một vẻ, tạo nên một bản sắc đầy màu sắc rất riêng của Oaxaca.

Phố nhỏ với những căn nhà hẹp nhiều màu

Trên đường phố Oaxaca

Nhà thờ kiến trúc châu Âu

Từ thủ đô không có tàu hỏa đến Oaxaca có lẽ vì địa hình núi và cao nguyên, nên chỉ có thể đến đây bằng máy bay hoặc xe buýt. Có rất nhiều hãng xe buýt, cao cấp có, bình dân cũng có. Các hãng xe buýt đều có văn phòng đại diện và nối mạng trên cả nước nên muốn mua vé trước, bất kể thời gian nào, từ đâu đến đâu đều rất tiện. Xe buýt hạng nhất là loại xe du lịch to, mới, chỗ ngồi rộng rãi, chất lượng không thua kém châu Âu.

Xe chạy một đêm, sáng sớm thì đến Oaxaca.

Buổi sáng phố núi mát mẻ, êm đềm, khác hẳn không khí nóng ẩm, ồn ào ở thủ đô. Xuống bến đã có vài cái xe bốn chỗ cũ kỹ đợi đưa khách về khách sạn trung tâm. Sớm quá nên cũng không có lựa chọn nào khác nhưng tôi vẫn ngần ngại vì sợ đi một mình dễ bị bắt chẹt bởi những dịch vụ như thế này. Tuy nhiên, các bác tài đều có vẻ hiền lành, lại khẳng định cứ lên xe, chở miễn phí về khách sạn nếu không ưng cũng không sao.

Khách sạn mà bác tài đưa tôi về khá dễ thương, bài trí xinh xắn với bàn ghế và nhiều đồ thủ công truyền thống. Mặc dù rất thích nhưng họ không có phòng đơn, giá cả hơi cao so với túi tiền. Những người chủ hiền lành vẫn vui vẻ khi tôi nói không thể ở đó, họ chúc tôi may mắn và có những ngày nghỉ tốt đẹp ở Oaxaca.

Còn sớm quá, mặt trời bắt đầu lên nhưng dường như cả thành phố vẫn còn đang say ngủ. Một mình một vali lọc cọc qua những con phố nhỏ lát đá, tôi nhớ lại cảm giác êm đềm khi lần đầu đặt chân đến Hội An những năm đầu 1990. Một cảm giác dễ chịu và thân quen lạ lùng.

Tôi đi qua rất nhiều khách sạn xinh xắn trong những ngôi nhà hai tầng thuộc địa mấy trăm năm với những hàng hiên gỗ chạy dài hình chữ U bao quanh khoảng sân rộng, nhưng với túi tiền eo hẹp tôi tìm đến một nhà trọ bình dân dành cho dân du lịch balô, tức vài người cùng chung phòng.

Phố vắng

Nhà trọ hostel

Theo lịch sử, những chủ nhân đầu tiên của cao nguyên Oaxaca là người Olmec (1200 năm trước công nguyên), sau đó là người Zapotec (800 năm trước công nguyên), tiếp đến là sự xuất hiện của người Mixtec.

Là những người đến sau, tổ chức các cuộc chiến liên miên, người Mixtec tìm cách chiếm đoạt lại từ người Zapotec những vùng đất màu mỡ, để rồi cả hai dân tộc đều bị người Aztec hạ bệ, và giữa thế kỷ 16 những người da trắng gốc Tây Ban Nha xuất hiện, khuất phục các bộ lạc da đỏ, xây dựng thành phố Oaxaca nhỏ xinh với kiến trúc đậm nét thuộc địa.

Chính quyền thuộc địa Tây Ban Nha đã giao việc thiết kế thành phố cho kiến trúc sư Alonso Garcia Bravo, nhà qui hoạch đô thị giỏi nhất đất nước thời bấy giờ, đồng thời cũng là người kiến trúc thủ đô Mexico và thành phố Veracruz.

Khi xây dựng Zócalo - quảng trường trung tâm thành phố, Alonso Garcia Bravo đã rất chú trọng tạo thế cân bằng, dung hòa giữa một mặt là nhà thờ lớn, mặt đối diện là tòa nhà chính quyền thành phố. Như vậy từ quảng trường trung tâm, sự hài hòa giữa đạo và đời sẽ lan tỏa, bao trùm cuộc sống người dân toàn thành phố.

Từ nhà trọ, tôi đi bộ khoảng 10 phút thì đến Zócalo. Không to rộng bằng Zócalo ở các thành phố lớn như Mexico City nhưng Zócalo - trung tâm Oaxaca vô cùng sống động, náo nhiệt.

Nhà thờ  La Soledad

Kiến trúc châu Âu ở Oaxaca

Tôi rất thích thú quan sát sự hòa quyện rất duyên dáng giữa kiến trúc nhà thờ, lan can, hàng cột, phù điêu châu Âu với những sắc màu trang phục của người da đỏ bản địa. Sáng cũng như lúc chiều về, thú vị nhất là ra quảng trường, ghé vào bất kỳ quán cà phê nhỏ nào bên ngoài hàng hiên những tòa nhà cổ kiểu châu Âu, nhâm nhi một thứ đồ uống địa phương nào đó, mơ màng giữa những âm thanh, màu sắc và chuyển động xung quanh, tận hưởng cảm giác sống động mà không ồn ào, đông vui mà vẫn thanh bình, một cảm giác rất riêng ở Oaxaca.

Đặc biệt những quán ở đây ngoài những đồ uống thông thường, có rất rất nhiều thức uống mang đậm bản sắc địa phương, như cà phê pha với quế, hay các loại đồ uống xay từ đủ các loại quả, rau (cần tây), lá (lô hội…) kết hợp với nhiều loại mùi vị khác nhau chỉ có ở miền núi Mexico.

Oaxaca cũng như khá nhiều nơi khác ở Mexico đã nhiều lần phải hứng chịu những trận động đất lớn (1529, 1854 và 1931) nên ngay cả các công trình xây dựng quan trọng của thành phố như tòa thị chính, nhà thờ, bảo tàng cũng được thiết kế thấp, cao nhất cũng chỉ 2-3 tầng, với những hàng cột lớn, trụ to, khoảng cách sát nhau. Nhà ở của dân thông thường khá nhỏ, thấp, tường sơn màu rất xinh xắn.

Nhà thờ Santo Domingo

Phố du lịch - Andador Turistico

Từ quảng trường Zócalo ở chính giữa, những con đường được quy hoạch vuông vắn, thẳng hàng như những ô bàn cờ. Những con phố lát đá nhỏ hẹp với những ngôi nhà một tầng nhiều màu sắc đôi khi hơi xiêu vẹo, nhưng đặc biệt cực kỳ sạch sẽ. Âm thanh phát ra từ những cái còi xe của những chiếc xe cổ, cùng với âm thanh lợp bợp phát ra từ những chiếc lốp xe lướt qua các phiến đá lát đường cũng tạo nên một ấn tượng rất riêng của Oaxaca.

Con phố chính nối Zócalo với thánh đường Santo Domingo nay là phố đi bộ và được gọi là "Andador Turistico", nghĩa là phố du lịch.

Ngày nào tôi cũng dành 1-2 tiếng đi dạo ở phố này, ghé vào ngó cái nhà cổ này một chút, lại tạt sang Gallerie bên cạnh ngắm nghía cửa hàng đồ trang sức, rồi lại tạt vào nâng lên đặt xuống những món đồ thủ công lưu niệm trong những cửa hành nhỏ nhắn, trang trí xinh xắn dọc hai bên phố.

Cho đến tận bây giờ tôi vẫn nhớ cảm giác thú vị và không khí đó đến vô cùng.

(Nguồn: TTO)