Ký ức Mexico - Phần cuối: Ẩm thực Oaxaca

Thung lũng cao nguyên cung cấp các loại rau quả phong phú về chủng loại, hải sản tươi ngon từ miền biển đưa lên, lại là nơi tập trung phong phú nhất các tộc người da đỏ sinh sống, nghệ thuật ẩm thực Oaxaca cực kỳ phong phú và đã nổi tiếng qua bao thế hệ. Điều đó lý giải vì sao có rất nhiều người nước ngoài đến Oaxaca, ở lại hàng tháng, có khi cả năm để theo học những khóa dạy về nấu ăn.

Hàng tortillas trước cửa chợ 20 tháng 11 bắt đầu mở hàng chiều

Ngoài những khu chợ bán đồ thủ công dành cho khách du lịch, tôi rất thích chợ 20 tháng 11, một trong những chợ lớn và huyên náo nhất Oaxaca. Trong chợ bán đủ loại thực phẩm, rau quả, thịt cá và rất nhiều loại gia vị, thuốc lá... đặc trưng của miền núi. Đặc biệt, ở đây có rất nhiều hàng hoa quả và sinh tố (jugos) với hàng chục loại quả khác nhau, chưa kể sinh tố được làm từ các loại rau, lá.

Những người bán hàng cực kỳ niềm nở. Mỗi ngày tôi nghĩ ra một công thức kết hợp khác nhau để thử nghiệm. Thử chán những loại thông thường như cam trộn dưa, xoài trộn bơ, tôi xoay sang kết hợp cam với lá lô hội, xoài với cần tây. Đến nỗi được hai hôm thì rất nhiều người bán hàng nhớ mặt tôi, vừa bước chân vào cửa chợ họ đã gọi rối rít, mời chào. Có lẽ ở chợ cũng chẳng mấy khi có những người khách vui tính và đam mê sinh tố như tôi?

Ở Oaxaca, với túi tiền rủng rỉnh có thể tìm đến những nhà hàng sang trọng trong những ngôi nhà thuộc địa được trang trí rất đẹp, được phục vụ những món ăn cực kỳ tinh tế trong tiếng nhạc réo rắt từ những người da đỏ địa phương, thật chẳng xa thiên đường là bao. Tuy nhiên, nếu chỉ là những khách du lịch bụi với túi tiền khiêm tốn, vẫn có rất nhiều nhà hàng giản dị với giá cả hợp lý, và trên hết là những món ăn mà ở Việt Nam vẫn quen gọi là món ăn vỉa hè.

Xe bán đồ ăn góc phố

Thật ra đối với người địa phương Oaxaca, ngoại trừ những ngày lễ lớn khi tất cả người dân từ các làng mạc xa xôi cùng tụ tập về thành phố tham gia lễ hội, người dân ở đây không thường xuyên vào nhà hàng. Nhưng những xe hàng ăn trên phố hay thường tập trung trước cửa chợ thì không lúc nào vắng khách.

Khoảng 4-5g chiều là lúc những người bán hàng chuẩn bị đẩy xe dọn hàng. Những món ăn vỉa hè thông thường chủ yếu là những món bánh Mexico quen thuộc như tacos, tamales, tortillas, quesadillas. Về cơ bản là các loại bánh bột nướng với các loại nhân và nước sốt khác nhau.

Món mà tôi thích nhất và ăn hằng ngày là bánh tortillas trước cửa chợ 20 tháng 11. Nhân bánh được làm từ những miếng thủ lợn luộc nhừ, băm nhỏ tại chỗ, nóng hôi hổi, rắc lên phủ kín miếng bánh bột nướng mỏng bằng lòng bàn tay, rưới thêm tí nước sốt đỏ (sốt cà chua và ớt đỏ cay xé lưỡi) hoặc nước sốt xanh (sốt quả bơ và ớt xanh, cay hơn nước sốt đỏ), mọi người xúm xít quanh chiếc xe, hít hà hết một cái lại gọi thêm cái thứ hai.

Vị bùi ngậy của thịt, giòn giòn của sụn quyện lẫn với vị chua cay của nước sốt làm tôi mê mẩn, chiều nào cũng ghé qua và trở thành khách quen của anh chủ.

Ngoài ra, bạn cũng có thể bắt gặp những hình ảnh quen thuộc như ở Việt Nam với rất nhiều xe đẩy nhỏ bán hoa quả, ngô luộc, khoai nướng nơi góc phố, quảng trường, vườn hoa...

Xe bán hoa quả, đồ ăn ngoài đường

Ở Oaxaca dường như người ta không để ý đến thời gian và tôi cũng trở nên lười biếng. Ở sân nhà trọ la liệt thông tin về những địa điểm du lịch hấp dẫn xung quanh Oaxaca, những khu di tích, làng nghề của người da đỏ (Monte Albán, Milta, Yagul, Lambityeco), những bãi biển nổi tiếng, những khu bảo tồn thiên nhiên. Gần, tiện, xe buýt chạy hàng giờ, vậy mà Oaxaca cứ níu chân tôi.

Chỉ đến trước ngày quyết định rời Oaxaca, tôi mới bỏ ra một ngày đi thăm khu di tích Monte Albán, trung tâm chính trị xã hội của người Zapotec từ những năm 500 trước Công nguyên đến khoảng những năm 800 sau Công nguyên. Tuy không hẳn bị bỏ hoang hoàn toàn nhưng Monte Albán không còn là trung tâm phát triển, nếu không nói là gần như thành phố chết. 

Đến khoảng thế kỷ 13 thì người Mixtec chiếm Monte Albán của người Zapotec, với mục tiêu mở rộng lãnh thổ. Tuy nhiên người Mixtec đã không cho xây dựng hay khôi phục trung tâm chính trị xã hội Monte Albán, mà lại dùng nó làm nơi tiến hành nghi lễ chôn cất những người thuộc dòng dõi hoàng gia. Và họ đã để lại đây rất nhiều ngôi mộ hoàng tộc, tổng cộng khoảng 170 ngôi mộ được phát hiện khi tiến hành khai quật.

Phố nhỏ với những căn nhà hẹp nhiều màu

Khí hậu gần như mát mẻ quanh năm, thành phố nhỏ nhắn xinh xắn, người dân thân thiện, hiền lành, món ăn ngon, lễ hội văn hóa phong phú, có biết bao lý do thu hút những người từ những nơi xa xôi đến Oaxaca. Mỗi người đều có những cảm nhận riêng, và đã có rất nhiều người cùng chia sẻ với tôi cảm giác thân quen không lý giải nổi dù đang ở một thành phố xa lạ, giữa những con người xa lạ.

Tháng 4 và 5 là hai tháng nóng nhất trong năm. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 và đến cuối tháng 3 trời vẫn còn khá mát mẻ.

Oaxaca cũng là thành phố có rất nhiều lễ hội truyền thống rực rỡ màu sắc, thu hút sự quan tâm của mọi người từ khắp nơi trên thế giới. Cuối tháng 7 (tuần lễ thánh - Holly week) và tháng 8 (lễ hội Guelaguetza - lễ hội quà tặng) và đầu tháng 11 (ngày 1 và 2-11, lễ hội người chết - The days of the dead), tháng 12 (nhiều lễ hội kéo dài cả tháng) và thời gian gần ngày lễ Phục sinh là những thời điểm đông khách du lịch nhất. (Nguồn: TTO)