Phiên họp thứ bảy Hội đồng Di sản văn hoá quốc gia

Tại Phiên họp này, các thành viên Hội đồng tiến hành đánh giá, thẩm định về hai Hồ sơ đề nghị UNESCO xem xét ghi vào danh mục Di sản Văn hóa Thế giới: Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội và Thành Nhà Hồ, và một Hồ sơ quốc gia đề cử trình UNESCO đưa vào Danh mục Di sản Phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Trong quá trình tiến hành Phiên họp, Hội đồng đã tiến hành khảo sát thực tế hiện trường Khu Thành cổ Hà Nội, Khu khảo cổ học 18 Hoàng Diệu và Hát Quan Họ tại tỉnh Bắc Ninh.

Phát biểu tại Phiên họp, Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh trân trọng cảm ơn sự hợp tác tích cực và đầy trách nhiệm của Hội đồng trong những năm vừa qua trên lĩnh vực bảo tồn di sản văn hoá. Mọi vấn đề liên quan đến di sản văn hóa được Hội đồng tham gia ý kiến đã tạo nên tiếng nói có chất lượng khoa học, giúp cho Thủ tướng Chính phủ có những quyết sách lớn để bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Bộ trưởng mong muốn Hội đồng tiếp tục phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện những nhiệm vụ bảo tồn di sản văn hoá đang đặt ra rất nặng nề trong quá trình hội nhập quốc tế. Bộ trưởng cũng đã xác định một số nhiệm vụ trọng tâm cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ với Hội đồng trong những năm tới là: Tiếp tục tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ về những phương hướng, chiến lược, chính sách lớn về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Về Hồ sơ đề nghị UNESCO xem xét ghi vào danh mục Di sản Văn hóa Thế giới: Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội và Thành Nhà Hồ, và Hồ sơ quốc gia đề cử trình UNESCO đưa vào Danh mục Di sản Phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan Họ Bắc Ninh các thành viên Hội đồng đánh giá cao công việc xây dựng Hồ sơ. Các Hồ sơ được xây dựng nghiêm túc, có chất lượng khoa học cao, cơ bản đáp ứng các quy định của UNESCO về Hồ sơ đệ trình đề nghị ghi vào Danh mục Di sản Văn hóa Thế giới và Danh mục Di sản Phi vật thể đại diện của nhân loại. Tuy nhiên, đối với từng Hồ sơ, Hội đồng đã thảo luận và lưu ý những vấn đề chính để hoàn chỉnh Hồ sơ đạt chất lượng khoa học hơn nữa.

- Về Hồ sơ đề nghị UNESCO xem xét ghi vào danh mục Di sản Văn hóa Thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, Hội đồng đề nghị Hồ sơ tập trung vào mô tả di sản một cách chuẩn xác, thống nhất giữa di tích trên mặt đất và dưới mặt đất của Khu 18 Hoàng Diệu với Khu Thành cổ. Về các tiêu chí (ii), (iii), (vi) cần viết cho cân đối về nội dung cũng như số lượng trang viết, tập trung vào mô tả giá trị nổi bật toàn cầu đối với tiêu chí (ii), (iii), nhất là tiêu chí (iii). Ngoài ra, Hội đồng còn lưu ý thêm một số vấn đề như: Phân tích so sánh, tình trạng bảo tồn và nhân tố ảnh hưởng đến di sản, công tác bảo vệ và quản lý di sản.

- Về Hồ sơ đề nghị UNESCO xem xét ghi vào danh mục Di sản Văn hóa Thế giới Thành Nhà Hồ, Hội đồng đề nghị thống nhất lấy tên là Thành Nhà Hồ. Về nội dung, Hồ sơ cần tập trung giới thiệu những giá trị nổi bật hiện có ở di tích. Về kỹ thuật xây dựng thành cần tìm hiểu, thu thập thêm tư liệu về truyền thống xây dựng Thành Nhà Hồ và truyền thống khai thác đá ở khu vực này; bổ sung sự đánh giá, tiếp cận về giá trị kiến trúc và những tư liệu khác liên quan, nghiên cứu về kết cấu phòng thủ của Thành Nhà Hồ. Văn hóa phi vật thể cũng có thể đưa vào Hồ sơ, nhưng phải được cân nhắc kỹ để tạo được sự thuyết phục cao đối với di sản được mô tả. Về tiêu chí, Hồ sơ nêu bốn tiêu chí là quá nhiều, nên chưa làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu của di tích. Tiêu chí (iii) và (iv) là quan trọng, nội dung tiêu chí (ii) còn mờ nhạt, tiêu chí (i) cũng có thể nêu nhưng cũng cần làm rõ hơn. Về so sánh, đây là nội dung quan trọng của Hồ sơ, nhưng thông tin phần này còn mờ nhạt. Cần tham khảo ý kiến của chuyên gia trong nước và tiếp cận với chuyên gia nước ngoài để tiếp tục bổ sung, chỉnh sửa hoàn chỉnh Hồ sơ, đồng thời có thể tiến hành khai quật khảo cổ để có thêm tư liệu khoa học về di tích. Nghiên cứu thêm những thành ở phía Bắc và phía Nam của Trung Quốc để có sự so sánh cụ thể hơn (cả giống và khác nhau, qua đó làm nổi lên giá trị toàn cầu riêng biệt của Thành Nhà Hồ). Hội đồng đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa tiếp tục tạo điều kiện và hỗ trợ tối đa cho việc bổ sung, chỉnh sửa Hồ sơ để có thể trình Thủ tướng Chính phủ cho phép gửi Hồ sơ tới UNESCO vào tháng 9 năm 2009.

- Về Hồ sơ Dân ca Quan họ Bắc Ninh là di sản văn hóa Phi vật thể có giá trị tiêu biểu của Việt Nam và nếu chuẩn bị tốt, Hồ sơ có nhiều khả năng trình UNESCO để được xem xét công nhận là Di sản Phi vật thể đại diện của nhân loại. Nội dung Hồ sơ chú ý xác định loại hình di sản là Nghệ thuật trình diễn và phải nêu đựợc tính đặc sắc và giá trị tiêu biểu của Hát Quan Họ, đồng thời, phải thông tin về tình hình hiện nay và quá trình tiếp nối của di sản. Cần kê ra và chi tiết hóa một số lĩnh vực theo Điều 22 của Công ước về bảo vệ Di sản Văn hóa Phi vật thể của UNESCO. Nghiên cứu kỹ tiêu chí (R1), đặc biệt là định nghĩa tại Điều 2 của Công ước về bảo vệ Di sản Văn hóa Phi vật thể của UNESCO để mô tả di sản cho sát hợp với yêu cầu của UNESCO. Phải khẳng định được giá trị tiêu biểu của Hát Quan họ, đồng thời, phải cung cấp thông tin về tình hình hiện nay và quá trình tiếp nối của di sản. Thông tin về di sản phải cung cấp một cách chính xác và ngắn gọn, trong đó cần nêu được đặc trưng quan trọng của di sản, nhấn mạnh môi trường văn hóa, môi trường tự nhiên, đặc biệt là vai trò của dòng sông Cầu, yếu tố tự nhiên cấu thành và gắn bó với văn hóa Quan Họ. Các biện pháp bảo vệ, chú ý sự tham gia bảo vệ của cộng đồng và các nghệ nhân. Bổ sung những văn bản gần đây và hiện nay của các cấp chính quyền trong việc bảo vệ di sản Hát Quan họ. Phải tập trung cao độ, tham khảo ý kiến chuyên gia trong và ngoài nước để hoàn thành Hồ sơ một cách tốt nhất theo quy định của UNESCO để gửi trong tháng 9 năm 2008./.